Transkripsjon av filen #NEG_71_14494_Ro_Sokndal

metadata sjå spørsmål | sjå fil

1 Synet på giftermål  
Lat meg fyrst seia at Sokndal er ei  
kystbygd og at her så tileg som i 1860  
åra var gruvedrift og at mange av dei  
gamle skikker har forsvunne.  
Her er heller ingen storgardar, så dei  
sosiale forholl har vore og er demoka  
tiske.  
Det er helst slik, eller det har vore  
slik at ein skulle finna gifta si i sama bygd eller grannelag.  
Mange hadde vore vener frå dei var  
små. I eldre tid kom folk ikkje så langt og såg ikkje korkje gjenter  
eller gutar utanom si eiga bygd.

- Der er eit gamalt ordtykkje som  
    seier ”Min fars bestefar, va eingong  
    så langt at han hadde sett sjøen  
    han sa at ollan dei velta så kniv  
    skafta.”  
    2 Mange såg mæ mistru på eit gifte  
    mæ ein framand, til dei fekk sjå  
    korleis det jekk. Vart det van?  
    heppa? av det sa deig jerna: Det tenkte  
    eg”. Sl lag mæ eit mennesje dei  
    \[s. 2\]  
    dei hadde så lite kjennskap til  
    Dette har vel vore nokså internasjonalt  
    i gamal tid. Ei gravskrift på Lyn?  
    Danmark skal i gamle dager hatt  
    denne innskrift  
    Noko\[?\] over å vil hente vand.  
    han er forvist en dårlig mand.  
    Det fik Mads Mule og jeg bekjende  
    vi tog os begge en Sjællands kvinde.  
    3 Ja.  
    4 ja.  
    5 I eldre tid var det hlst så.  
    6  
    7 Eg kjenner ikkje til noke.  
    8 Eg har haurt orda systerbyte syken-  
    byte, men det er meir eit ordtykje  
    t.d. når fleire gutar og jenter fråd ei  
    same tvo familier vert gifte.  
    9 det var for det meste ynskje om å  
    styrkja ætta.  
    10 Folk trudde og trur at det var u=  
    heldigt at t.d. syskindbarn gifta  
    seg saman, men det har vore gjort  
    noke likevel. Tremenningar og fir=  
    menningar, er det ikkje fullt så  
    illa med.  
    11 Det har eg ikkje haurt noke om.  
    12 Her er linje/lenje? Sidan \[-sidan\] foreldra  
    bestemte kven borna skulle gifta  
    seg med.  
    13 Eg haure dei sa det i min borndom,  
    for 70 år sidan  
    14 I den tid, ja  
    15 Nei  
    \[s. 3\]  
    16 Foreldra har hatt lite å seie i dei  
    seinste 75-100 år. Men dette har nok  
    hendt  
    17 Det har nok vore slik  
    18 ” ” ” ” ”  
    19 I den tida fyr folk bejynte til å reisa  
    til Amerika, då det var vonlaust til  
    å tena pengar hendte det nok  
    tidt at gutar gifta seg med gjenter  
    så hadde pengar eller gard, sjølv  
    Dei kunne nok velja nokså fritt  
    \[om gjenta var noke eldre\]  
    20 Folk hadde mange slags varsel i  
    gamle dager, som dei trudde på  
    T.d. var julafta ein slik dag.  
    21 Folk trudde på slikt for lenge sidan.  
    22 Dei trudde vist på det.  
    23 Dei skulle vist helst ikkje ha fylje om  
    dagen.

II Nattefriing  
Det var slutt med nattefriing i  
god stunn fyr mi tid.  
Det kan ha tvo grunner.  
Først dei enkle livsvilkår, der var  
injen kakser. Den andre og kansje  
den største var at ”Haugamenne” var  
svært sterk i Rogaland  
24 Etter det eg kan finne ut var der lite  
av det i det 19 hundradåret, det var  
ikvartfall heilt slutt i 80 åra  
25 Nattlaupar  
26 Det var vist det same.  
27 det var vist forskilligt.  
28 Truleg  
29 Truleg frå same grenda  
30 Der har aldreg vore noke storleg skjeld  
nad på dei sosiale lag her.  
31 Sokndal var den gong svært avstengt  
\[s. 4\]  
frå landsida, så der var vist ikkje ”framande”.  
32 Det var nok båte = og,  
33 Truleg  
34 Nei  
35 Det var truleg helst laurdagskvell  
36 Truleg når noken låg lik på garden  
37 Ukjendt  
38 ”  
39 ”  
40 ”  
41 Det seies at dei lika det ikkje  
42 Truleg  
43 ”  
44 Truleg at dei hadde noke å by på  
45 Truleg  
46 Ukjendt  
Den einslege nattefriaren  
47 Truleg  
48 Ukjendt  
49 ”  
50 Etter gamal skik gjekk han ikkje  
mange gonger vist han ikkje meinte  
noke meir enn eit laust venskap.  
51 Ukjendt folk hadde ikkje mykje til  
å rutta med i gamle dagar.  
52 Ukjendt  
53 ”  
54 ”  
55 ”  
56 ”  
57 Her er injen sætre.

III Andre måtar som førde ungdommen saman slik at dei lærde kvarandre å kjenne  
A på kyrkjeveg  
58 ja  
59 ja t.d. sukker  
60 Kan henne  
62 Dei skulle helst det, ellers sa dei den  
gjenta va ”framlaupen.  
63 Eg har haurt noke slikt.  
64 Ja.  
65 Nei  
66 Nei ikkje nær kyrkja  
B Gjestebod med eldre  
67 Dei hadde gjestebud ved alle dei nem=  
de ting.  
68 Helst det  
69 Ukjendt  
70 ”  
71 ”  
72 ”  
73 ”  
C Andre høve der eldre var med  
74 Det var sume tider der var dans, men  
ikkje altid.  
75 Sume tider  
76 ja i Egersund og Stavanger.  
77 Ukjendt  
78 Det var helst unge ugifte så gjekk på slike samankomster.  
79 gjestebod eller ball.

D. Samkomer der ungdommen var mest for seg sjølv  
a Om sumaren  
80 Ukjendt  
81 Ukjendt  
82 ”  
83 ”  
\[s. 6\]  
84 Ukjendt  
85 Om sumaren var ungdomen mykje  
saman både på vegkryss og i skog  
og mark. Dei hadde leik dans og  
sang. Leikene var. ” Til sæter” ”Hvad  
skal den på ballet gjøre” ”Napoleons  
mars ”o. f. a. Det var helst søndags=  
kvell dei var samen.  
86 Her er injen sætre  
87 Ved samankonster var der altid spillemenn enten med trekspil  
eller munnspil.  
88 ja ved jonsok, då hadde dei bål  
(vorde) på ein høgde å helt det  
gåane heile natta  
89 Ja, på \[-ukjent ord\] sundagar det var fint vær.  
90 ja  
91 ja  
92 Ikkje det nnoken minnest  
93 ja.  
94 ja.  
b. Om vinteren  
95 Det hendte, men det var ikkje vanligt  
det noken minnes  
96 Det kunne vera av og til.  
97 Ingen fast rekkje  
98 Nei  
99 Helst bygdeveien  
100 Det var ikkje godt fyr undommen  
i gamal ti helst om vinteren, men i  
mange grender var der huse med  
mykje ungdom, der dei fekk koma  
inn å ha noke stille moro t.d.  
”Vera vammel” ”Slå på ringen” ”Nume-  
\[s. 7\]  
rera ”Selja \[?lessel\]” o. s. b., dans var det  
mindre av  
101 Noke hus var vandt å få men  
dei kunne få være ei tid enten i  
dagleg, eller storstova ein sun-  
dagskvell, noke matstell var  
der ikkje.  
102 Der var mykje ein av gutane  
så hadde eit munnspil, ellers  
tralla å song dei.  
103 Der var injen utgifter.  
104 ja.  
105 ja.  
106 Der var få foreldre så sette seg imot, at ungdommen kom lidt ut ialfall for dei seinste 75 år.  
107 Gutar fekk gå så dei vilde, det var  
lidt verre for gjentene.  
108 ja. Husbonden hadde injenting å seia, ikvartfall svært lite.  
109 Det måtte og ære religiøse.  
110 I mi tid retta dei seg lite etter slikt forbod.  
IV Juletråd  
111 Ukjendt her  
112 ” ”  
113 ” ”  
114 ” ”  
115 ” ”  
116 ” ”  
117 ” ”  
118 ” ”  
119 ” ”  
120 ” ”  
\[s. 8\]  
121 ” ”  
122 ” ”  
123 Ukjendt her.  
124 ” ”  
125 ” ”  
126 ” ”  
127 ” ”  
128 ja det var vanlig seiemåte at gjentene  
hadde lov å fri 29 februar eller i heile skotåret. I kring hundred års  
skiftet var det 8. År mellam tvo skotår. Då terga dei gjentene  
med at nå måtte dei fri dette året for  
neste skot år vart dei for gamle.  
\[-Eg veit ikkje\]  
129 Eg veit ikkje om noken likefram  
har kome seg til å fri, men der har  
vore gjenter som har slåt på snok  
så det har vore nære virkelig friing.

Vennligst logg inn for å starte transkripsjon

Transkriber ein tilfeldig Førre Neste