Transkripsjon av filen #NEG_36_7931_Ho_Voss

metadata sjå spørsmål | sjå fil

1: Å nikka ja, å rista på hovudet tydde nei, men  
slike rørsler med hovudet var ikkje sers vanlege.

2: Etter gardsvegane på Lid brukte ein å helsa på alle  
ein møtte, men ikkje så nede i postvegen eller på  
Vangen, der helsa ein til vanleg ikkje på framande.

3: Den som var mest framande på staden ein møttest, hel-  
sa fyrst. Elles ikkje noko regel for kven som helsa  
fyrst, korkje for kar eller kvende.

4: Vaksne helsa oftast med God dag, eller God kvelden.  
Mindre born kunne vera sjenerte og helsa fyrst når  
dei vart tilsnakte. Dei vaksne kunne seia nok slikt  
som: Nei, god dag vetle Joans, god dag Vetl-Anna.  
Eller: Æ da du Joans so æ ute å gaor.

5: Karane tok av seg hatten når dei helsa på presten el-  
ler skrivaren, men sette straks hatten på plass att.  
Seg imellom tok dei aldri hatten eller luva av seg når  
bygdefolk helsa på einannan ute.

6: Eg såg aldri at nokon tok hatten eller luva under ar-  
men eller vart ståande med hatten mellom nevane.

7: Kledebunanden hadde lite å seia for helsinga.

8: Handhelsing var vanleg. Var slektingar eller kjen-  
ningar bedne heim, gjekk dei alltid rundt og hand-  
helsa på alle, også på småborn, og hadde eit godord  
attåt God dajen. Men om grannen kom innom eit erind,  
handhelsa han ikkje, sa kanskje \[-eingong God dag\] ikkje  
eingong God dag, men bar fram erendet sitt. I slike  
høve var det ikkje skikken å gå inn, men banka på,  
og få den ein skulle ha tak i ut på troppa. Her kan  
eg skyta inn at endå stova vår og grannestova, og  
dei to Bortegarsstovene var mest i same tunet, så  
gjekk korkje dei vaksne eller vi borna bort til dei  
andre, d.v.s. inn i huset, utan å ha erende. I min  
oppvekst kom eg vel berre ein eller berre eit par  
gonger om året inn i grannestovene, og hos dei fire  
mennene på Nere Lid praktisk talt aldri. Hadde ein  
erend, helsa ein på dei ute i utedøra. Ikkje ein gong  
i jola var det skikk å gå til grannen, det var rett  
eit hende at ein kunne verta beden i jolelag. Og eg  
hugsar berre ein gong at Nistoveborna var bedne opp  
til oss då ein av oss hadde gjebortsdag. Vi hos oss  
var aldri bedne i slikt lag hos grannane, endå sume  
av dei var i slekt med oss langt ute.  
\[s. 2\]  
Emnenr. 36 (Johannes Lid)

9: Det var ikkje skikk å klappa einannan på skulderen.

10: På Lid kunne ein høra kyrkjeklokkene når vinddraget  
var lagleg, men ein gjorde ikkje noko sers for det.

11: Folk gjekk godt til sides og køyrde godt ut i vegkan-  
ten og venta der til likfylgjet eller brudråa var  
farne forbi, om dei møtte eit slikt fylgje.

12: På Gjerdåk brukte dei å helsa sola når ho kom att ut  
på vinteren, men eg veit ikkje av at vi gjorde det på  
Lid., Men vi viste vel at ho kom i tunet hos oss 8.  
februar, og vi gledde oss til at ho skulle koma.  
Det var kanskje eit slag helsing når ein kom i grise-  
huset og sa: Gisse, gisse no ska du fao mat. Eller  
når ein kom i floren: Korleis æ da mæ deg Fagersi i  
dag, eller i smalfloren: Å, vetle pérrane mine!

13: Go morn sa ein berre når ein skulle vekkja ein som  
ikkje høyrde huset til. Folk sa Go dag heilt frå om  
morgonen og til dess det vart skymt, om kvelden sa  
dei Go kveld. Oftast heitte det for resten: God dajen  
og Go kvelden. Det var når dei møtest. Når dei skil-  
dest sa dei mest jamt Far vell. Det måtte vera sers  
seint om kvelden om dei skulle seia Go natt, det var  
reservert til tidspunktet når folk skulle leggja seg.  
Go middag og Go efta var heilt ukjent. Når det ikkje  
var brukt å seia Go morn, så kom det seg vel av at  
folk var vane å risa tidleg opp, og når dei var kom-  
ne skikkeleg i arbeid, då var det alt "dajen". Det  
var nok mest for rimet si skuld, at dei kunne seia:

Go morn så Boren,  
Go dajen sa Bulkehajen,  
Go kvelden sa Skjelden.

Boren var han Olav Knutson (1814-1890) som hadde plass  
på Bjørkeborna. Bulkehagen var plass under Bulko, man-  
nen heitte Lars. Skjelden var han Olav Skjelde (1827 -  
1889: på Himle. Dette rimet høyrde eg av henne godmor.

14: Når ungdomen på Vangen ei tid etter 1900 tok til å  
seia gomorn eller berre morn også utpå dagen, reager-  
15: te bygdefolket med å svara goddag og farvel, som før.  
I det siste har også adjø kome inn, men bygdefolket  
held på dei gamle helsingsmåtane, og seier orda hel-  
ler langsamt, ikkje så abrupt som det no er vanleg.

17: Guds fred høyrde eg ikkje som helsing på Voss. Deri-  
mot var det heilt vanleg med Signe arbeidet, Signe  
kvile, Signe maten. Eldre folke, og folk med omtanke  
sa alltid det når det kunne vera aktuelt; i all fall  
alltid når dei kom der mat sat og fekk seg mat så da  
dei Signe maten. (Signe aoto er noko nyare som meir  
uvørne ungdomar halvt skjemtsamt har lagt seg til å  
seia.) Desse Signe-helsingane kom alltid i samband  
med eit føregåande Goddagen, Godkvelden eller anna.  
18: Eg meiner ag har høyrt slikt som: Signe deg Brita,  
du æ no allti so go.  
19: Når husbonden tok imot ute og så fylgjde gjesten inn i  
stova, helsa gjesten på dei som var inne. Var der in-  
gen, helsa han ikkje oppatt.  
20: Skulle ein tala åleine med husfaren, så gjorde ein det  
ute i døra eller ute i tunet, slik at dei inne skulle  
veta at at var noko dei ikkje burde kjenna til. Men  
var ein komen inn, og hadda prata litt att og fram,  
så kunne ein seia: Da va nokko so eg skulde ha snak-  
ka me\[-d\] deg Ola om, og så gjekk dei ut i kammerset  
eller helst heilt ut i tunet eller bort i låven.  
\[s. 3\]  
Emnenr. 36. (Johannes Lid)  
21: Ja, det var vanleg å banka på døra når ein kom, det  
gjorde òg næraste grannen, når han kom bort til oss.