Transkripsjon av filen #NEG_24_4967_Op_Skjåk

metadata sjå spørsmål | sjå fil

1: Om sommaren: 4 måltider, likedan om vinteren  
2: " - " - Morgo'verd, dugurd, non, kveldvord. (rd utt. tjukk l.)  
Vinteren: Morgo'verd, dugurd, non, \[-non\], eftasverd, kveldvord.  
Til helg: Bisk, dugurd, non (eller eftasvrd). kveldvord.  
Nå med 8 tim.dag vanleg 3 måltider: morgo'verd,  
middag, kveldvord. Dette er der det er framand  
arbeidshjelp. Der folket på garden greier seg utan  
leigd hjelp, går dei mest etter den gamle ordning  
Måltidene før: Morgoverd kl. 7. dugurd 11-12, non 3-4.  
Kveldvord 7-8.  
3: Ingen skilnad sommar og vinter.  
4: I onnene var det kaffe og ein matbite, gjerne påsmurt.  
Det har vore og er vanleg at dei kviler ei stund  
etter dugurd, og det skal da vera kaffe etter kvilingdsstundi.  
Ved trusking nå er det 2 tim.skift (økt). Det er da  
2 økter eller skift millom kvart måltid, og kaffe millom  
øktom.  
5: Non var hovudmåltidet. Da var det kjøtmat (eller fisk)  
6: Varm rett til alle måltider.  
7: Det var - og er - ulik nonsmat dei ymse dagar.  
Sundag alltid betre mat. Laurdag baka dei  
biskebrød til sundagen: lompe, stor-rumbrød, mjukbrød  
(lefse). Laurdag var det ofte ein lettvintare mat til nons,  
så som sild og poteter

\[side 2:\]  
8: Ingen større skilnad sommar og vinter, anna  
enn at det gjerne var meir fiskemat vinteren.  
På ein gard høyrde det til at dei skulle ha  
kjøpt ei tynne sild om hausten, og ho skulle vare  
vinteren over. Dei rekna sildtynna jamgod med eit  
nautslakt til matstellet. Ein og annan gongen  
kom det sild- og fiskekræmarar - det var helst ein  
les (frå Lesja). Det var på sledeføre om vinteren, og  
vara var sild i tynne og frosen fersk torsk.  
9: Det har vore bruka mykje kjøtmat her i bygdi, ein  
gong kvar dag (til nons) eller fisk om vinteren (sild).  
Spekesild var bruka både som ho var, og som kokt. Dei  
vatna ho da ut før dei kokte ho.  
Om sommaren var det ofte spekemat til nons.  
Spekeflesk og speki mårpylse.  
10: Flatbrød til alle måltider, så nær som til  
kveldvord, 30-40 år sia tok dei til å ha brødmat  
attåt til kveldvord med.  
11: Matsstel for sommaren i eldre tid:  
\[\_Sundag\]: \[\_Bisk\]: Mjukbrød (nå lefse) skimling (eit  
serskilt mjukt brød av rugmjøl blanda med varmt  
vatn og ofte rester av graut, velling o. likn)  
stor-rumbrød (feittbrød) kaku, smør, ost (geitost,  
kvit og rau) skjørost. Oppkokt mjølk, stundom med  
treak (lakris) i. Seinare mjølk og kaffe.  
\[\_Dugurd\]: Risgryns- eller byggryns-suppe, smør, ost,  
spekemat, einsteiktbrød. (tunt flatbrød)  
\[\_Non\]: Kjøtmat. (kjøt og flesk. kokt) sodd med  
gulerøter og krummer i. Poteter. mjukbrød.  
\[\_Kveldvord\]: turrmat. (smør, ost, brød, kokt mjølk  
med treak i.  
\[\_Måndag\]: \[\_Morgoverd\]: Velling (ofte kalla mjølkemat) stundom  
tullasuppe (av surprim eller mysu eller gamalt øl  
påtulla byggmjøl). Smør og skjørost. Tvisteikt-  
brød. (Stundom meiskebrød, baka av meisken etter  
brygging blanda med mjøl)

\[side 3:\]  
\[\_Dugurd\]: Vassgraut og mjølk helst sur eller onnor veske.  
Stundom blanda dei øl og mjølk saman. Stundom  
surprim og mjølk. Smør og ost (geitost)  
Tvisteiktbrød.  
\[\_Non\]: Mylju (sundbråte tvisteiktbrød i varmt sodd.)  
Kaldt kjøt og flesk. poteter, tvisteiktbrød.  
\[\_Kveldvord\]: Vassgraut og mjølk (eller mjølkbland  
som til dugurd)  
\[\_Tysdag\]: Som måndag \[\_morgonverd\] og \[\_kveldvord\]  
\[\_Dugurd\] som måndag vassgraut og veske, men  
spikemat i staden for ost.  
\[\_Non\]: Steikt flesk og mårpylse, poteter  
tvisteiktbrød. Brødsoll.  
\[\_Onsdag\]: Som måndag morgonverd, dugurd og kveldvord.  
\[\_Non\]: Velling. grynpylse (småhakka kjøt-  
og fleskerester i kokt heil byggryn). Seinare  
vart det poteter attåt. Tvisteiktbrød  
\[\_Torsdag\]: \[\_Morgoverd\]: tunn velling med sundbråte flat-  
brød i steikt flesk med poteter: Tvisteiktbrød.  
\[\_Dugurd\]: Vassgraut og veske. Rau og kvit.  
geitost. tvisteiktbrød.  
\[\_Non\]: Kokt kjøt og flesk. Sodd med kokte  
gryn og erter i. poteter. tvisteiktbrød.  
\[\_Kveldvord\]: som måndag.  
\[\_Fredag\]: \[\_Morgoverd, dugurd, kveldvord\] som måndag.  
\[\_Non\]: Mjølkegryn. Spikemat. tvisteikt-  
brød.  
\[\_Laurdag\]. \[\_Morgoverd\]: tullasuppe (sjå måndag) kvit og rau  
geitost. tvisteiktbrød.  
\[\_Dugurd\]. Vassgraut og veske Mjølkegraut med steikt  
flesk. tvisteiktbrød  
\[\_Non\]: Soll. Oppattvermt kjøt og flesk  
poteter. tvisteiktbrød  
\[\_Kveldvord\]: Vassgraut og veske.

\[side 4:\]  
\[\_Vinter\]:  
\[\_Sundag\]: \[\_Bisk\]: dugurd, non og kveldvord som om sommaren.  
Måndag: \[\_Morgoverd\]: Kokt mjølk med sundbråte flatbrød  
i (heitsoll). Smør. skjørost. tvisteiktbrød  
\[*Dugurd\]: Vassgraut og mjølk eller primblande.  
geitost, kvit og rau. tvisteiktbrød.  
\[*(Non): Eftasverd\]: Mjølkegryn. Varm blod-  
klubb med åkost (dei koka opp mjølk og  
hadde på jamning av mjøl) I åkosti var  
det noko matfeitt.  
\[\_Kveldvord\]: Kokte poteter og søt mjølk.  
\[\_Tysdag: Morgoverd\]: Mjølkemat (velling). Varme blod-  
pylser, poteter, flatbrød.  
\[\_Dugurd\]: Vassgraut og veske, smør og skjørost,  
tvisteiktbrød.  
(Non) \[\_Eftasverd\]: Mjølkegryn, steikt flesk  
og poteter. tvisteiktbrød.  
\[\_Kveldvord\]. Som måndag.  
\[\_Onsdag: Morgoverd\]: Mjølkemat. smør. skjørost.  
tvisteiktbrød  
\[\_Dugurd\]. Vassgraut og veske. Spekemat.  
tvisteiktbrød.  
\[\_Eftasverd\]: Mylju. (sjå mandag non sommaren)  
Varme blodpylser. poteter. tvisteiktbrød  
\[\_Kveldvord\]. som måndag.  
\[\_Torsdag. Morgoverd\]: Som måndag.  
\[\_Dugurd\] " "  
\[\_Eftasverd\]. Lutsuppe. Lutfisk. smør  
poteter. tvisteiktbrød.  
\[\_Kveldvord\]. Vassgraut oppvermt i mjølk.  
\[\_Fredag: Morgoverd\]. Tunn velling med sundbråte flatbrød.  
Smør. skjørost. tvisteiktbrød  
\[\_Dugurd\]. Vassgraut. veske. Spekemat.  
tvisteiktbrød.  
\[\_Eftasverd\]: Tullasuppe. Steikt mår (like  
etter slakting.) tvisteiktbrød. poteter  
\[\_Kveldvord\]: Som måndag.

\[side 5\]:  
\[\_Laurdag. Morgoverd\]: Kokte gulerøter og neper i tunn  
velling. Smør skjørost. tvisteiktbrød  
\[\_Dugurd\]: Vassgraut og mjølk.  
Geitost. tvisteiktbrød.  
\[\_Eftasverd\]: Sildsuppe. Kokt sild  
poteter. tvisteiktbrød.  
\[\_Kveldvord\]: Vassgraut oppvermt i mjølk.  
Merknad: Sommarstid var \[-det\] vassgrauten  
svært ofte koka ei stund føre måltidet,  
så han vart kald.  
12: I den seinare tid nyttar dei svært mykje  
hermetikk til middagsmat. (non). Ved slak-  
ting blir det laga mykje kjøtkaker, som dei  
legg ned på glas. Likedan svinerygg (kote-  
lettar). fleskeside (ribbe). Det blir nok stundom  
laga klubb av blodet. Men det blir  
nå mykje nytta til blodpudding.  
På ein gard blir det nytta berre lite  
kjøpt hermetikk, det meste er fiskeboller.  
Det går vanleg fiskebilar som skaffar  
meir fersk fisk. Det er eit fryseri  
som frøyser ikkje så lite kjøtmat. Det  
blir da ikkje stort meir enn fleskeskinker  
som blir salta på garden.  
Til morgoverd og dugurd (det måltidet  
er nå meir kalla middag) er det omns-  
brød. svært ofte margarin, rauost (gud-  
brandsdalsost) og kaffe. Syltetøy  
av ymse slag bær er svært vanleg til  
dei måltider det er smør og brød.  
Lette supper av polenta, ris, semulje er  
vanleg. Likedan ymse slag dessertgraut.  
Faste matrettar kan ein ikkje seia det er

\[side 6:\]  
lenger. Mindre mjølk enn før, meir  
kaffe. Stundom kakao, når det er å få.  
Til morgoverd er havresuppe mykje bruka.  
Anten er det søt saft eller sukker og mjølk  
til den.  
13: Skal ein nemne ein rett som er  
meir bruka enn andre, blir det  
vassgraut med ymse slag veske.  
Det er nok mat i dei fleste heimar.  
Hugs at dei her avlar finaste bygget  
på Jordi.  
Sommarstid i varmen vil dei helst  
ha vassgrauten kald med skjør til (tjukk  
mjølk).  
14: Kjukling og rjupe kjenner eg ikkje  
til er nytta andre stader her enn  
på hoteller. (turiststasjonar)  
15: Sopp brukast ikkje her. Nyper og  
turka blåbær er vorte meir nytta.  
Kaffetilsetning er gått av bruk att.  
På gardane var det ikkje noko  
nemnande endring i matstellet  
her under krigen, anna enn at det  
var så lite kaffe.  
(Vedk. 11. Det var ikkje vanleg at det var fast mat  
til dei ymse dagane i vika. Det kunne sjøl-  
sagt skifte etter som tilgangen på mat var.  
Etter slakting vart det meir kjøt- og blodmat  
ei stund. Men denne matlista eg har ført opp,  
kunne gjelde jamt over.)

Vennligst logg inn for å starte transkripsjon

Transkriber ein tilfeldig Førre Neste