Transkripsjon av filen #NEG_4_1083_Øs_Aremark

metadata sjå spørsmål | sjå fil

1 Gamle fortalte dei malte på handkvernar.  
Malte visst mjøl og på den. Men  
veit visst at dei malte «gryna»  
til «klubb» på den. Malte «malt  
og til øl. Hadde kornet fyrst  
på «kjølne» og tørka det, sidan  
mol dei det.  
\[Figur: Tegning av håndkvern\]  
Hadde ein  
kvernbekk lenger oppe på Moen og ei ved Buar, men  
det er før deiras tid.  
Dei «sammale» der, men veit  
ikkje om dei «sikta»  
Byggmjøl til brød og «skred  
havremjøl» og rugmjøl. Mest  
aldri kveite. «Sammalt mjøl»  
var det meste.  
\[?Brødmølet\] vart teke av det som  
for til veggen. Det som ikkje  
fauk så lang og \[?letten\] og agnene  
mol dei til \[?kruttura\].

\[s. 2\]  
«kaka» var av «rugmjæl»  
«surbrød» var og av «rugmjæl»  
«vaflar» var både av rug og bygg  
og ofte av skredd havre.  
2: Hadde både «sikta» og «sammola»  
mjøl til baking. Hadde ikkje  
sjølv såld til sikting, men trur  
dei hadde det.  
3: Det skal være betre å bake når  
mjølet var blitt litt gamalt. Mjølet  
måtte være varmt, ellers «jeste» det  
ikkje. Satte det i kjøken. Ikkje  
noko sers namn på det som kom  
nett frå mølla.  
4: Nei  
5: Kvar gård hadde bakaromn  
Det det bare var mannfolk måtte  
deil vel bake sjølv eller leie nokon  
til å bake for seg  
«Bakstekoner» var det. Ei var i Kroken  
og gjekk Kroken rundt og bakte.

6: «Kaka», «surbrød «Flatbrød»  
kaka var daglegdags mat.  
Flattbrød bruka ein mykje av.  
«Surbrød» bare ein gang imellom.  
Ikkje noe sers skilnad på festbrød  
og daglegbrød. Bakte av sers godt  
mjøl til gjestene.  
Lagar dei brødslaga den dag i  
dag. «Surbrød» er det «gjevaste»  
nå og. Har av og til ei tynnare  
kake dei kalla «svenskekake» men  
den brukar dei mest i Sverige.  
\[s. 3\]  
7: Hadde kaker av fint kveitemjøl  
liggjande i påvente av gjester. Helst  
hvis der skulle komme nokon, men  
og nokre liggjande. Låg på bua  
i tette «boksar» av blekk eller  
av tre.  
\[? «Sånnekaker»\] «Sirupskaker»  
«Smultringar» «Krumkaker»  
«Honningkaker».  
8 Ikkje steikt brød på glo her.  
9: «Tunnbrød» var til fint bruk.  
Det var av havre.  
Sume hadde poteter i, då vart det  
mørare. Det var i tunnbrødet.  
Det var dårligare brød til tjenerene  
enn til husbondsfolket på storgårdane.  
«Tunnbrød» og «flatbrød» ikkje  
andre namn.  
10: Hadde i ei «blikse» som var  
kløfta i enden og deri stod  
ei fille. Den duppa ein i vatten  
og svinga over leiven. Det  
var bare på tunnbrødet.  
Kunne ha tunnbrødet lenge.  
Baka gjerne bare ein gong  
om året rett før jul og ikkje  
oftare.  
Sette flatbrødet på eit fat.  
Tok kvar til seg av det.  
Brukte smør på. Laga mye  
«soll» av god melk, helst sur  
men og søt. Også soll av fett.  
Brukte flatbrød mest til middagen  
\[s. 4\]  
attåt maten.  
11: «Leiv» er både før og etter steikinga.  
Ikkje brukt om omnsbaka brød.  
12: «Lefse» bruka dei. Hadde poteter i  
den og rugmjøl. Kunne nok ha  
kveitemjøl også.  
Nokre brukte «forferdelig» tunn  
lefse, andre tjukkare, Ikkje skilnad  
i navnebruk. Det var ikkje  
bakstekone som laga den. Steika  
den på hella eller også på  
omnen. Laga lefse ettersom ein  
vilde. Baka gjerne leftse når det  
var lite brød igjen. Då spedde  
ein på med lefse. Det slompa vel  
at dei hadde lefse til nistemat.  
Måtte etast nokså fort, for hu turka  
og vart stiv.  
Hadde bare smør på, kalla det  
lefseklining. Lefsene er her omlag  
½ m i diam.  
13: Legger bort heile leivane.  
Lefsene skjerer ein opp i «firskørningar.»  
Flatbrødet ligg på stabburet.  
Hadde eit slag krakk for ruene  
med høge lekter på for at ikke  
«ruene» skulle velte.  
14: Dei fekk «gang» når dei brygga  
før. Tørka den i tunne kaker.  
Det var til «surbrød» Lagra  
den tørka gangen i kjellaren.  
Ein tok den gangen som var  
på toppen av ølet. Hadde det  
saman med noko havremjøl, for  
\[s. 5\]  
det var sprødare, og laga ein dei.  
Klappa så til tunne kaker som  
ein tørka under taket i kjøken.  
Når ein så skulde bruke gangen  
bløyta ein den opp i vatten og  
hadde mjøl på. Så gjekk det.  
Deien var knødd opp på forhånd.

Vennligst logg inn for å starte transkripsjon

Transkriber ein tilfeldig Førre Neste